Był sobie radziecki sadownik, który uważał, że w przyrodzie wszystko jest możliwe. Krzyżował rośliny pochodzące z odległych części świata, stworzył wiele gatunków drzew owocowych i w swojej dziedzinie ignorował wszelkie granice. I choć niektóre jego pomysły brzmią jak bajka, Iwan Miczurin istniał naprawdę. Wiele jego teorii nie znalazło jednak potwierdzenia, niektóre okazały się zupełnie błędne, więc poza przyrodnikami, wszyscy inni mogliby o nim zapomnieć. Aż tu pewnego dnia pojawiła się Weronika Murek, która zastosowała metodę Miczurina na zgoła innym gruncie. Literatura – tak, tutaj miczurinizm sprawdza się doskonale.
Uprawa roślin południowych metodą Miczurina to zbiór siedmiu krótkich, kompletnie niesamowitych opowiadań połączonych jedną zasadą – w ich świecie wszystko jest możliwe. Okładka jest niepokojąca, ale tytuły tekstów wcale nie zapowiadają rozbuchanej treści, są rzeczowe, brzmią konkretnie: Organizacja snu w przedszkolu, Alergia na pióra pudrowe czy choćby Trzeci pochówek generała Sikorskiego z uwzględnieniem koca. Kto by się spodziewał, że za tymi hasłami kryją się opowieści, w których rzeczywistość przypomina dziwaczny sen.
W tekstach Weroniki Murek umarli są stale obecni wśród żywych i niezbyt chętnie wybierają się w zaświaty, ludzie znikają w cudzych snach, a Matka Boska nosi podomkę i chustkę. Wiara chrześcijańska z powodzeniem miesza się z przesądami i folklorem, a najdziwniejsze treści przekazywane są tak, jakby były zupełnie naturalne. Już pierwsze zdania zaskakują i działają jak lep:
O tym, że nie żyje, dowiedziała się jako ostatnia. Czasami tak bywa*.
A dalej jest coraz ciekawiej, bo autorka zaskakuje nie tylko treścią, ale i formą. Łamie schematy, rozrywa utarte skojarzenia wyrazowe i bawiąc się słowami, wyprowadza czytelnika w pole. Taki język – pełen osobliwości i hybryd, współgra z opowieścią, bo skoro nie istnieją w niej żadne granice, dlaczego język miałby ściśle trzymać się własnych?
Pomysł Weroniki Murek polega na zaskakiwaniu i pewnej nieadekwatności. Gdyby te opowiadania były melodiami, to ich największym atutem byłby wpleciony celowo fałszywy ton. To dzięki takim rysom i mutacjom słowa przyciągają, nie można się po nich bezmyślnie prześlizgnąć.
Przyśnił mi się w nocy, powiedział: „Pomyliłem wtedy sny i zasiadłem we śnie kogoś innego. To, co zdarzyło się mnie, może się zdarzyć każdemu. Zniknęły okna i drzwi i już nie mogłem się wydostać”. Spytałam, jak jest tam, po śmierci, odparł: „Niewyobrażalna samotność”, to znaczy: nie najgorzej**.
Niektóre wątki przywodzą na myśl cudowny zbiór Nadepnęłam na węża Hiromi Kawakami. Pisarki mają ze sobą zaskakująco dużo wspólnego – obie piszą o naturze nieskrępowanej żadnymi granicami. U jednej można być człowiekiem i jaszczurką, u drugiej umrzeć i ciągle żyć. I nawet jeśli japońska pisarka w tym porównaniu wygrywa, to Weronika Murek depcze jej po piętach. To dobra proza, chciałoby się więcej.
* Cytaty pochodzą z elektronicznej wersji książki, lok. 45;
** lok. 215.
Brzmi fantastycznie. I te tytuły opowiadań - lubię takie :) A na dokładkę okładka. Choć mówi się, aby nie oceniać książki po okładce, to w tym przypadku chyba można :)
OdpowiedzUsuńOkładka jest wspaniała, na tym małym zdjęciu nie widać, ale zajrzyj na stronę wydawcy, tam jest porządne - czepek jest przyszpilony do czółka. Creepy ;)
Usuń"Chodziła" za mną ta książka - ta okładka, ten tytuł. A Twoja recenzja sprawiła, że teraz naprawdę mam ochotę ją przeczytać. Muszę się rozejrzeć.
OdpowiedzUsuńO jak za mną chodziła! Tytuł najbardziej :) Poniuchaj sobie darmowy fragment, tak najłatwiej sprawdzić, czy się spodoba https://goo.gl/cGD6nw
UsuńTen komentarz został usunięty przez autora.
OdpowiedzUsuńDla mnie te tytuły wcale nie brzmią konkretnie, bardziej właśnie tak mashupowo mocno, zwłaszcza generał Sikorski -- ciekawa jestem, jak to zagrało, bo sama metoda właściwie jest dość znana, ale podpięcie jej pod Miczurina mi imponuje (fantastyczny pomysł!). Wcześniej się nie paliłam do lektury, teraz pewnie jak gdzieś mi się nawinie, przeczytam :). I zgadzam się z przedmówczynią, że okładka jest z tych chodzących za człowiekiem :).
UsuńSikorski brzmi mashupowo, pełna zgoda :) Ale organizacja snu w przedszkolu mogłaby być tytułem instrukcji przysłanej z kuratorium ;)
UsuńA ja się dziwię, że Kawakami na Miczurina nie wpadła, jej też byłoby do twarzy ;) Podobne okładki ostatnio mnie przyciągają, ta jest mistrzowska, ale to pewnie nie dziwi, bo autorką jest Iwona Chmielewska!
Tytuły poszczególnych opowiadań bardzo odjechane, a przez to interesujące :) Dodatkową atrakcją wydaje mi się owe wspomniane zgrzyty, tarcia - lubię, kiedy literacka rzeczywistość rozłazi się na oczach czytelnika, bo można podejrzeć szwy całego dzieła :)
OdpowiedzUsuńA nie, szwów nie zobaczysz. To będą raczej takie rozjazdy jak w śnie. Coś się dzieje i znika, szukasz kogoś i za nic nie możesz znaleźć, dokądś zmierzasz i nie docierasz :) Albo jakby ktoś wprowadził zmiany w dobrze znanej partyturze :)
UsuńNo właśnie doskwierało mi to "rozjeżdżanie". Czułem niedosyt, tak jakby ktoś mi obiecywał jazdę bez trzymanki (ach te tytuły) a skończyło się na podziwianiu ładnie odpicowanego samochodu. Po dwóch opowiadaniach się poddałem. Forma mnie pokonała, co zdarza mi się nie pierwszy raz w polskiej "młodej" literaturze. Chyba jednak wolę kiedy dziwności i odloty wplecione są w fabułę po bożemu, jak u Palahniuka na przykład.
UsuńA niedosyt to tak, ja też miałam. Tylko nie wiem, czy z tego samego powodu. U mnie pierwsze opowiadanie rozbudziło apetyt i liczyłam, że kolejne będą coraz mocniejsze, a tu niestety nierówności.
UsuńIntrygujące! Już sama okładka przyciąga.
OdpowiedzUsuńPrawda? Okładka jest wspaniała i tutaj mój e-book traci, bo w tej wersji nie wyglądała tak ciekawie!
UsuńPierwsze zdanie wygrywa ;)
OdpowiedzUsuńWygrywa! Jeśli dobrze pamiętam, z Kawakami miałam tak samo. Pierwsze zdanie i już wiem, że będzie ciekawie :)
UsuńPierwsze zdanie, okładka, tytuł, poszczególne tytuły opowiadań - wszystko! :D
UsuńTak dobrze Cię rozumiem :D
UsuńByłam bardzo ciekawa tej książki, okładka ciągle gdzieś mi się wyświetlała i przykuwała uwagę. To moja wymarzona recenzja, dziękuję za nią! M.
OdpowiedzUsuńDo usług :) Zwróć uwagę na autorkę okładki, jest chyba jeszcze bardziej kreatywna niż autorka książki :)
UsuńGdy zobaczyłam, jaka młodziutka jest ta autorka i że Czarne coraz chętniej daje głos debiutantom, trochę się skrzywiłam... Niby "Motory rewolucji" wyszły pięknie, a to też przecież dzieło debiutanta, i to w miarę młodego ;), ale to był reportaż, autor już gdzieś publikował... O tej autorce z kolei nie słyszałam nic. W sumie nadal się trochę jeżę z tej okazji na Czarne, choć nie powinnam, bo... zachwycam się Twoimi słowami!! I przy okazji zadziwiam książką. Muszę spróbować, teraz na pewno muszę.
OdpowiedzUsuńA wiesz, kto jeszcze maczał w tym paluszki? Iwona Chmielewska! Zaprojektowała okładkę dla Murek, to jest argument za?! :)
UsuńWielki!!!!! :)
UsuńOpowieści niczym dziwaczne sny? Zaintrygowałaś mnie. Literackie osobliwości są w cenie :).
OdpowiedzUsuńMurek przeczytałam już dawno i całkowicie z się z tobą zgadzam (no może pomijając Kawakami bo jej nie czytałam) ;)
OdpowiedzUsuń