Na okładce umorusana buzia. Nie, to czerwone to nie jest soczek. To krew renifera. Nieńcom zdecydowanie łatwiej o nią niż o marchewkowego Kubusia. Ale bez obaw, ta książka nie pokazuje ich jako dziwacznych dzikusów, nie jest też zbiorem chwytliwych stereotypów. Powstała bowiem dzięki prawdziwej fascynacji, a to świetna motywacja do poznawania świata.

A było to tak: pewnego razu Magdalena Skopek nie miała planów wakacyjnych, więc wybrała się na Półwysep Jamalski, żeby kasłać*. To tak w dużym skrócie, bo w rzeczywistości trafiła tam dopiero po kilku wcześniejszych wyprawach (Mongolia, Chiny, Maroko, Mauretania, Senegal). Dlaczego akurat Jamał? Z miłości. Nie pojechała tam wprawdzie za mężczyzną, nie posądzajcie jej o takie nieracjonalne zachowania. W tundrę wyruszyła, bo zauroczyli ją wspomniani już Nieńcy. No dobrze, może to rzeczywiście nie brzmi rozsądnie, ale jak fascynująco!

"Dobra krew" to relacja z podróży, której celem było dotarcie jak najdalej na północ i odnalezienie koczowników. Nie było więc żadnych rezerwacji, przewodników, planów awaryjnych - właściwie tych podstawowych też nie było - a mimo to autorka pokonała wiele kilometrów i jeszcze więcej przeciwności losu, żeby znaleźć się za kręgiem polarnym. W drodze poznała życzliwych Rosjan, którzy wprawdzie z niedowierzaniem słuchali o planach szalonej Polki, ale chyba zarazili się jej entuzjazmem, bo pomogli jej dotrzeć do czumów. Kto wie? Może Nieńcy zgodzili się na tę wizytę, bo wcale nie wierzyli, że młoda podróżniczka wytrzyma w ich osadzie aż dwa miesiące?

A ona wytrzymała! Zamieszkała z nieniecką rodziną w zadymionym czumie, zbierała piung i nieru** na opał i, o dziwo, próbowała wszystkiego, czym ją częstowano. W dodatku dostarczała gospodarzom rozrywki, dziwiąc się oczywistym dla nich rzeczom. I skrzętnie wszystko notowała, dzięki czemu z jej książki możemy dowiedzieć się wiele na temat ich języka, wierzeń i zwyczajów. Opowieść jest tym ciekawsza, że autorka uzupełniła ją - dosyć wprawdzie pobieżnymi - informacjami na temat historii Nieńców. Dzięki temu z jeszcze większym podziwem czytałam o nomadach, których nawet władze sowieckie nie zmusiły do zmiany trybu życia.

O takich właśnie twardych ludziach opowiada "Dobra krew". O koczownikach, którzy żyją tak, jak ich dziadowie. No może niezupełnie, bo nienieckie dzieci coraz częściej rodzą się w szpitalach, niektórzy mają w czumach piecyki, a czasem marzą o telefonach komórkowych, które wprawdzie nie złapią zasięgu, ale pozwolą pograć w węża. Bo jeśli przyjrzeć się dokładniej, okazuje się, że niezależnie od współrzędnych geograficznych wszyscy jesteśmy tacy sami.

Magdalena Skopek napisała bardzo ciekawą książkę, z której na pewno dowiecie się więcej niż powiedziałby Wam wujek Google. Jedynym minusem "Dobrej krwi" jest jej niedopracowana forma. Takie rzeczy nie powinny się zdarzać, zwłaszcza w książkach wydawanych przez PWN. I bardzo przeszkadzałoby mi to, że opowieść jest trochę chaotyczna, a niektóre anegdoty się powtarzają, gdyby nie to, że o Nieńcach mogłabym czytać i czytać. A "Dobra krew" naprawdę zasługuje na uwagę, szczególnie, jeśli pasterzy reniferów znacie już z relacji Jacka Hugo-Badera. Porównanie tych dwóch spojrzeń na ten sam temat może przynieść interesujące wnioski. Szczerze polecam.

To jak? Macie już plany wakacyjne? Pamiętajcie, że takie decyzje mogą być brzemienne w skutkach!

* Kasłanie to przenoszenie obozu na nowe miejsce.
** Piung i nieru to karłowate krzewy, którymi palą Nieńcy, wszak drzew w tundrze brak.

Magdalena Skopek, Dobra krew. W krainie, reniferów, bogów i ludzi, Warszawa 2012.