Czytałam ostatnio o tym, jak bywa rozumiane zdanie, że twórca powinien pisać jedynie o sprawach, których sam w jakiś sposób doświadczył. Rzecz jasna zwykle nie chodzi o osobiste przeżycia, a o zbadanie tematu, inaczej los autorów thrillerów byłby nie do pozazdroszczenia. A potem trafiłam na powieść, której autor bliski był dosłownego doświadczenia i miało to niebagatelne znaczenie nie tylko dla wiarygodności, ale i siły przekazu.

Książka, którą mam na myśli to "Żółte ptaki" Kevina Powersa. Opowiada o dwóch młodych chłopcach z Wirginii, którzy zgłosili się do armii i trafili w sam środek wojny w Iraku. Jeśli jednak spodziewacie się pełnej nagłych zwrotów brawurowej akcji, będziecie zaskoczeni. Dzielni żołnierze przekonani, że walczą w słusznej sprawie i gotowi są zginąć dla ojczyzny? Nie, to nie tutaj. 

Żołnierze w książce Powersa to młodzi chłopcy, ciągle jeszcze dzieciaki, dla których wojna jest inicjacją, pierwszym ważnym doświadczeniem. Oni wcale nie chcą umierać, tym bardziej, że właściwie nie wiedzą, o co walczą. Bo wojna w "Żółtych ptakach", a pewnie i w rzeczywistości, nie ma sensu. Spersonifikowana przez narratora ujawnia wprost, że jedynym jej celem jest trwać. Rok po roku w tym samym miejscu odgrywać wciąż ten sam scenariusz, wymieniając jedynie uczestników.

Uczestnicy zaś nie są nikim wyjątkowym - ot, grupa osób, które umierają w losowej kolejności. Boją się, tęsknią, liczą tych, którzy zginęli i próbują wierzyć, że postępowanie zgodnie z wyuczonymi instrukcjami pozwoli im jeszcze raz wyjść cało spod ostrzału. Więź, która rodzi się w takiej sytuacji to nie jest zwykła przyjaźń. Ale nie tylko o tym jest ta książka. Zaczyna się od obietnicy, o której od początku wiadomo, że nie może zostać dotrzymana. Kończy odpowiedzią na pytanie, czy na pewno cało wyszli z wojny ci, którzy przeżyli.

Wojna Powersa jest brutalna, to jasne, bo jaka miałaby być? Ale jej okrucieństwo jest szczególnie wyraźne w zestawieniu z życiem codziennym. Sady, pola hiacyntów, mijające pory roku i tuż obok wojna. Wytrwała i zachłanna, zbiera ofiary, podczas gdy świat trwa dalej, nie zauważając straty. Nie obawiajcie się jednak, to tylko w streszczeniu wygląda na mało odkrywcze spostrzeżenia. W rzeczywistości autor nie pisze niczego wprost, czytelnik sam musi zinterpretować sugestywne obrazy, które się przed nim malują. Nie ma tu banału, jest ciekawy przekaz i godna uwagi forma.
Trzeba przyznać, że "Żółte ptaki" zachwyciły wielu, o czym świadczyć może deszcz nagród, którymi autor został obsypany. Zaiste imponujący to debiut. Być może siła tej książki, jej wiarygodność i fakt, że tak mocno porusza, wynika z tego, że Kevin Powers sam był żołnierzem i brał udział w działaniach w Iraku. Nie można mu więc zarzucić, że nie doświadczył tego, o czym pisze. Nie znaczy to oczywiście, że jest to opowieść biograficzna. Wydaje mi się, że autor po prostu potrafił napisać o tym, czego inni nawet nie potrafią sobie wyobrazić.

Naprawdę warto przeczytać, ale można też wysłuchać. Wielbicieli audiobooków zachęcam, by sięgnęli po "Żółte ptaki" w interpretacji Piotra Roguckiego. Ja już na dobre przekonałam się do książek w wersji audio, więc lektor nie był specjalnym wabikiem, ale rzeczywiście przyjemnie słuchało się znanego głosu. Zauważyłam wprawdzie kilka drobnych potknięć, ale ostatecznie nagranie bardzo mi się podobało, a oprawa muzyczna zgrabnie je uzupełniła.

Przekonajcie się sami: