Zastanawialiście się kiedyś, jak znane historie mogłyby wyglądać z innej perspektywy? A jak doszło do tego, że w ogóle powstały? To szczególnie ciekawe, jeśli chodzi o te najbardziej znane dzieła literatury światowej. Na przykład Alicja w Krainie Czarów, co stało za przygodami małej bohaterki? Nie chodzi nawet o te najbardziej kontrowersyjne plotki, ale o samą atmosferę, w jakiej powstała tak fantastyczna opowieść. Jakieś pogłoski przetrwały wieki, ale wciąż więcej jest pytań niż odpowiedzi. Jest jednak ktoś, kto wie więcej niż inni i kto właśnie wydał swoją pierwszą książkę. 

Alice Liddell, tak nazywała się dziewczynka, która była pierwowzorem książkowej Alicji i ulubienicą Lewisa Carrolla. To jej prawnuczką jest Vanessa Tait, o której Domu po drugiej stronie lustra dziś mowa. Cóż za wspaniała sytuacja! Mieć dostęp nie tylko do rodzinnych archiwów Liddellów, prywatnych listów, ale i wspomnień przekazywanych z pokolenia na pokolenie. Jak tu nie wykorzystać tak sprzyjających okoliczności?

Vanessa Tait nie przegapiła okazji i w rezultacie powstała półprawdziwa opowieść o wydarzeniach poprzedzających powstanie Alicji w Krainie Czarów i Po drugiej stronie lustra. Autorka zrekonstruowała historię, udramatyzowała ją nieco i przedstawiła z perspektywy guwernantki dzieci Liddellów.

Fabuła nie jest skomplikowana: Maria Prickett, zdesperowana stara panna (we własnym mniemaniu), ma jeden cel – rychłe zamążpójście.

Wtedy w życiu panny Prickett pojawił się Charles Dodgson, znany nam lepiej jako Lewis Carroll. I tak oto rozgoryczona guwernantka rozpoczęła walkę o względy tego osobliwego mężczyzny z małą, rozpieszczoną dziewczynką, Alicją.

Nic zaskakującego, prosta opowieść z historią w tle. Takie książki miewają swój urok**, ta w dodatku ma potencjalny atut – powinowactwo z jedną z najbardziej niesamowitych książek świata. Sęk w tym, że Tait właściwie go nie wykorzystała. Tak, postaci są prawdziwe i nawet pojawiają się cytaty z Alicji w Krainie Czarów, ale Dom po drugiej stronie lustra to przede wszystkim opowieść o zranionych uczuciach, o miłości i aspiracjach. Książki Lewisa Carrolla są tylko pretekstem, nie stanowią żadnego klucza, bez nich ta historia się nie zmienia. Czy to zarzut? Raczej podejrzenie, że byłaby o wiele ciekawsza, gdyby wyraźniej zagrała w niej literatura.

Co innego sam Lewis Carroll, on jest obecny właściwie od początku. Podoba mi się to, że Tait pozostawiła wątpliwości z nim związane bez jednoznacznej odpowiedzi, w końcu nigdy nie zostały wyjaśnione. Zaletę widzę też w zarysowaniu realiów epoki – przede wszystkim sytuacji kobiet. I to już właściwie wszystkie plusy, które udało mi się znaleźć w tej książce. Reszta jest nierówna – po nudnawej i rozmydlonej pierwszej połowie, druga okazała się ciekawsza, ale ciągle za mało było w niej życia, żebym przejęła się losem bohaterów.

Dom Liddellów w książce Vanessy Tait jest jak domek z lalkami zamiast ludzi z krwi i kości. Dużo więcej życia jest w zmyślonej Krainie Czarów. Taka jest potęga imaginacji i może to właśnie powinnam zapamiętać z lektury.

PS Należałoby jeszcze popracować nad polskim wydaniem, bo w wersji elektronicznej pojawiają się błędy. Jest na przykład mowa o „żeniących się‟ guwernantkach.

* Cytat pochodzi z elektronicznej wersji książki, lok. 91.
** Prosta, ale urocza (choć z innym wycinkiem historii w tle) jest na przykład książka D. Smith Zdobywam zamek.

Tytuł oryginału: The Looking Glass House;

Przekład: Krzysztof Cieślik i Klementyna Wohl;

Vanessa Tait, Dom po drugiej stronie lustra, Wydawnictwo Czwarta Strona 2015.